Cá lăng nướng sông Sêrêpok
Cá lăng thuộc họ cá da trơn, thường sống ở nhiều nơi. Nnhiều nhất là cá lăng đuôi đỏ thường sống ở sông Sêrêpốk chảy qua địa bàn huyện Krông Nô và huyện Cư Jút thuộc tỉnh Đắk Nông. Cá lăng có thể làm được nhiều món ăn như nướng, om, làm chả, hấp, xào tỏi hay nấu cháo…
Món cá lăng nướng than hồng là một món hấp dẫn vô cùng. Cá thường được bọc trong một loại lá rừng rồi mới đem nướng. Món cá này chấm với muối được làm từ xả, ớt xanh và lá rừng nên khi ăn cùng với cơm lam thì sẽ càng mang lại hương vị đậm đà và rất đặc trưng của ẩm thực Đắk Nông. Món ăn này đã vinh dự được xác lập Top 100 món ăn đặc sản Việt Nam 2020, 2021./.
Món thịt băm gói lá chuối nướng của người Ê đê
Thịt heo băm gói lá chuối nướng là món ăn đặc trưng trong ẩm thực đời thường của người Ê đê. Món ăn này tuy không lạ, nhưng nhờ cách nấu và nêm nếm gia vị khéo léo tạo nên hương vị riêng và cuốn hút.
Để có món thịt heo gói lá chuối nướng thơm ngon, người Ê đê đặc biệt chú trọng khâu lựa chọn thực phẩm và gia vị ướp. Nguyên liệu chế biến món ăn đơn giản, bao gồm thịt heo và gia vị, rau thơm.
Thịt ngon nhất định phải là giống heo địa phương của đồng bào Ê đê hay còn gọi là heo rừng lai. Loại thịt này săn chắc, ít mỡ, ăn không ngấy. Cách chế biến món ăn cũng không quá cầu kỳ. Người Ê đê thường dùng sườn non và thịt vai có cả nạc và mỡ để chế biến món ăn này. Thịt heo và sườn non được băm nhỏ rồi đem ướp với muối, bột ngọt, hạt tiêu, củ nén và ngò gai.
Trong cách nấu nhiều món ăn truyền thống của người Ê đê, củ nén và ngò gai được xem là hai loại gia vị không thể thiếu. Gia vị nêm chỉ vừa đủ, không quá nhiều để giữ được vị ngọt nguyên chất của thịt heo. Một số gia đình còn trộn thêm ít huyết tươi để kết lại thành khối. Các nguyên liệu trộn đều với nhau, ướp trong khoảng thời gian từ 10 – 20 phút.
Nguyên liệu tuy quen thuộc nhưng cách nấu món ăn của người Ê đê làm nổi bật lên vị ngọt đậm đà và độ ngậy của nguyên liệu. Thịt gói lá nướng giữ độ mềm và không bị khô. Việc phối trộn, tẩm ướp gia vị hài hòa khiến món ăn thơm ngon và có hương vị riêng rất khó tả. Vị ngọt của thịt quyện với vị mặn mặn, đậm đà của gia vị thích hợp khi ăn cùng với cơm. Những hạt cơm trắng ngần ăn kèm miếng thịt bằm tạo cảm giác thơm ngon khó cưỡng, hợp sở thích từ người già đến trẻ nhỏ. Hơn thế nữa, thịt heo bằm bọc lá chuối nướng trên than giúp bổ dưỡng và ít gây tác động tiêu cực đến sức khỏe.
Muối kiến vàng
Tùy theo sở thích của từng gia đình mà cho ớt, muối nhiều hay ít. Khi muối khô và kiến đã chín thơm thì đổ vào cối giã cho đều, bỏ vào hộp dùng trong nhiều ngày…
Cơm lam, thịt nướng
Cơm lam là món ăn được yêu thích nhất và luôn có mặt trong các lễ hội, cuộc vui của đồng bào. Nguyên liệu chính của cơm lam là gạo nếp. Sau khi ngâm gạo nếp, gạo được bỏ vào ống tre, ống nứa, lấy nước suối để nấu. Những ống nứa đựng gạo nếp được đốt trên lửa hoặc vùi trong than. Khi cơm chín, người ta chẻ bỏ lớp cháy bên ngoài, lộ ra phần ruột trắng ngần.
Đi cùng với cơm lam chính là thịt nướng, cũng từ thịt gia súc, gia cầm nhưng thường chế biến theo một cách rất riêng. Phần lớn nguyên liệu được nướng trên than, không ướp tẩm gia vị mà xiên que hoặc để vào ống lồ ô và nướng. Cách chế biến này tốn ít thời gian, thuận lợi cho việc đi rừng, đi rẫy… Khi ăn, người ta hay chấm với muối ớt.
Canh thụt đọt mây
Canh thụt là món ăn lâu đời của người Mnông và các dân tộc tại chỗ tỉnh Đắk Nông. Món ăn này được kết hợp từ các loại rau rừng như lá bép (còn gọi là lá nhíp), đọt mây, cà đắng với các loại cá suối để cho ra món canh đậm chất dân dã mà lại vô cùng hấp dẫn. Cái tên “canh thụt” xuất hiện từ việc ngày xưa, khi người dân đi làm, thường nấu canh trong những ống tre, ống nứa mọc trong rừng. Khi nấu, người ta dùng đũa để khuấy các nguyên liệu cho mềm.
Canh thụt ngày nay ngoài các nguyên liệu như lá nhíp, đọt mây, cà đắng thì được kết hợp thêm với đa dạng các nguyên liệu khác như: lòng non, sườn heo, cá hộp… để tạo nên một món ăn vô cùng hấp dẫn.
Rượu cần
Một trong những loại ẩm thực không thể thiếu trong các cuộc vui, lễ hội của cộng đồng chính là rượu cần. Rượu được ủ trong những chiếc ché không qua chưng cất; nguyên liệu ủ rượu rất bình dị như lúa, trấu cùng với loại men được làm từ lá, vỏ cây rừng. Trong văn hóa của các dân tộc tỉnh Đắk Nông, rượu cần vừa là sản vật, đồng thời cũng là lễ vật của người dân các dân tộc nơi đây dâng cho thần linh, trời đất mỗi dịp lễ hội.
Vì vậy, rượu cần không được sử dụng hàng ngày, mà chỉ dùng mỗi khi đón khách quý hay trong các lễ hội, những dịp trọng đại của bon, làng. Khi uống rượu, người ta thường dùng một chiếc cần duy nhất được làm từ cành trúc uốn cong, mọi người từ chủ nhà đến khách, chuyền tay nhau cùng uống, điều này thể hiện tính hiếu khách, chia sẻ, đoàn kết của cộng đồng.
